“`html

Türkiye’de Yaşlı Nüfusun Artışı ve Demografik Değişim

Türkiye İstatistik Kurumu’nun yayınladığı verilere göre, 65 yaş ve üzeri yaşlı nüfus, 2019 yılında 7 milyon 550 bin 727 kişiyken, 2024 yılında yüzde 20,7 artışla 9 milyon 112 bin 298 kişiye ulaşmıştır.

2019 yılında yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı yüzde 9,1 iken, 2024 yılında bu oran yüzde 10,6’ya yükselmiştir. 2024 yılı itibarıyla yaşlı nüfusun yüzde 44,6’sını erkekler, yüzde 55,4’ünü kadınlar oluşturmaktadır. Nüfus projeksiyonları, mevcut demografik yapı devam ettikçe, yaşlı nüfus oranının 2030 yılında yüzde 13,5, 2040’ta yüzde 17,9, 2060’ta yüzde 27, 2080’de yüzde 33,4 ve 2100 yılında yüzde 33,6 olacağını öngörmektedir.

Düşük doğurganlık senaryosunu temel alan tahminlere göre; 2030’da yaşlı nüfus oranı yüzde 13,5, 2040’ta yüzde 18,2, 2060’ta yüzde 28,8, 2080’de yüzde 38,5 ve 2100 yılında yüzde 42,8 seviyelerine yükselebilir. Öte yandan, doğurganlığı artırıcı tedbirlerin etkisi altında kalan yüksek senaryo, aynı tarihlerde yaşlı nüfus oranını yüzde 13,4, yüzde 17,5, yüzde 25,5, yüzde 29,8 ve yüzde 28,2 olarak tahmin etmektedir.

Yaşlı Nüfusun Yaş Gruplarına Göre Dağılımı

Yaşlı nüfusun kademeli yapısı incelendiğinde, 2019 yılındaki yaşlıların yüzde 62,8’inin 65-74 yaş grubuna, yüzde 28,2’sinin 75-84 yaş grubuna ve yüzde 9,1’inin ise 85 yaş ve üstüne girdiği görülmüştür. 2024 yılı itibarıyla bu oranlar, 65-74 yaş grubunda yüzde 63,4, 75-84 yaş grubunda yüzde 28,8 ve 85 yaş üstü grupta yüzde 7,8 olarak belirlenmiştir. Ayrıca, 100 yaş ve üzerindeki yaşlı sayısı 2024 yılında 7 bin 632 olarak kaydedilmiştir.

Türkiye’nin Demografik Yapısındaki Değişiklikler

Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki payının yüzde 10’un üzerini geçmesi, toplumsal yaşlanmanın bir indikasyonudur. Türkiye, yaşlı nüfusun artması açısından, diğer yaş gruplarına göre daha hızlı bir büyüme göstermektedir. Küresel yaşlanma sürecinin bir parçası olarak, Türkiye’nin demografik yapısı doğurganlık ve ölümlülük oranlarındaki değişimlerle birlikte şekillenmektedir. Gençlerin nüfus içindeki oranının azaldığı bu süreçte, yaşlı nüfus oranı artmaktadır.

Ortanca Yaşın Yükselişi

Ortanca yaş, nüfusun yaşları küçükten büyüğe sıralandığında ortada kalan bireyin yaşıdır. Bu yaş 2019 yılında 32,4 iken, 2024’te 34,4’e çıkmıştır. Erkeklerde ortanca yaş 33,7, kadınlarda ise 35,2 olmaktadır. Uzun vadeli projeksiyonlar, ortanca yaşın 2030 yılında 37,1, 2040’ta 41,4, 2060’ta 48, 2080’de 51,5 ve 2100 yılında 52,2 olarak artacağını tahmin etmektedir.

Yaşlı Bağımlılık Oranı

Çalışma çağındaki 100 kişiye düşen yaşlı kişi sayısını gösteren yaşlı bağımlılık oranı, 2019 yılında yüzde 13,4 iken, 2024’te bu oran yüzde 15,5’e ulaşmıştır. Projeksiyonların devam etmesi durumunda, bu oran 2030 yılında yüzde 19,5, 2040’ta yüzde 26,5, 2060’ta yüzde 45,5, 2080’de yüzde 61,9 ve 2100 yılında yüzde 61,6 olarak tahmin edilmektedir.

Birleşmiş Milletler’in dünya nüfusu tahminlerine göre, 2024’de dünya nüfusunun 8 milyar 161 milyon olacağı ve yaşlı nüfusun 833 milyon olacağı öngörülüyor. Bu durumda dünya nüfusunun yüzde 10,2’sini yaşlılar oluşturacaktır. En yüksek yaşlı nüfus oranları yüzde 36,2 ile Monako, yüzde 29,8 ile Japonya ve yüzde 24,6 ile İtalya’da görülecek.

Yaşlı Nüfus Oranının En Yüksek Olduğu İl: Sinop

2024 yılında en yüksek yaşlı nüfus oranına sahip il, yüzde 20,8 ile Sinop olurken, onu yüzde 20,2 ile Kastamonu ve yüzde 19,1 ile Giresun izlemektedir. Yaşlı nüfus oranının en düşük olduğu il ise yüzde 3,7 ile Şırnak’tır. 2024 itibarıyla, yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranının yüzde 10’un üzerinde olduğu il sayısı 60’a ulaşmıştır.

Türkiye genelinde doğuşta beklenen yaşam süresi 77,3 yıl, erkeklerde 74,7 yıl, kadınlarda ise 80 yıl olarak belirlenmiştir. 65 yaşına ulaşan bireylerin beklenen yaşam süresi ortalama 17,4 yıl olarak hesaplanmıştır. Erkekler için bu sürenin 15,7, kadınlar için ise 19 yıl olduğu gözlemlenmiştir. Özetlemek gerekirse, 65 yaşını dolduran kadınların ortalama 3,3 yıl daha fazla yaşayacağı tahmin edilmektedir. Beklenen yaşam süresi, 75 yaşında 10,5 yıl, 85 yaşında ise 5,5 yıl olarak belirlenmiştir.

Her Dördüncü Hanede En Az Bir Yaşlı Birey Bulunmakta

2024 yılında Türkiye’de toplam 26 milyon 599 bin 261 hane bulunmakta ve bunlardan 6 milyon 726 bin 583’ünde yaşlı olarak tanımlanan, yani 65 yaş ve üzeri en az bir kişi yaşamaktadır. Bu durum, hanelerin yüzde 25,3’ünde en az bir yaşlı bireyin bulunduğunu ortaya koymaktadır.

Tek başına yaşayan yaşlı bireylerin sayısı 1 milyon 750 bin 900 olarak belirlenmiştir. Bu kişilerin yüzde 74’ü kadın, yüzde 26’sı ise erkektir. Tek kişilik yaşlı hanehalkı oranının en yüksek olduğu il 2024 yılında yüzde 34,4 ile Balıkesir olarak kaydedilmiştir. Bu ili yüzde 34,1 ile Çanakkale, yüzde 34 ile Burdur takip etmektedir. En düşük oran ise yüzde 8 ile Hakkari’dir.

Yaşlı Nüfusun Okuma Yazma Durumu

Yaşlı nüfus içinde okuma yazma bilenlerin oranı 2019 yılında yüzde 83,1 iken, 2023 yılına gelindiğinde bu oran yüzde 87,5’e çıkmıştır. Okuma yazma bilmeyen yaşlıların oranı, 2019 yılında yüzde 16,9 iken, 2023’te yüzde 12,5 olmuştur. Okuma yazma bilmeyen yaşlı kadınların oranı, yaşlı erkeklerin oranından 6 kat fazla olarak tespit edilmiştir.

Eşi Ölmüş Yaşlı Kadınların Sayısı Erkeklerden Daha Fazla

Yasal medeni durumlarına göre yapılan incelemelerde, yaşlı erkeklerin yüzde 1,4’ü hiç evlenmemiş, yüzde 83,7’si resmi nikahla evli, yüzde 4’ü boşanmış ve yüzde 10,8’inin eşi ölmüştür. Yaşlı kadınlar arasında ise bu oranlar; yüzde 2,8 hiç evlenmemiş, yüzde 46,9 resmi nikahla evli, yüzde 4,6 boşanmış ve yüzde 45,7 eşi ölmüş olarak bulunmuştur.

Yoksulluk veya Sosyal Dışlanma Riski Altındaki Yaşlılar

2024 yılında, toplam nüfusun yüzde 29,3’ü yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında bulunurken, yaşlı nüfus için bu oran yüzde 23,3 olarak kaydedilmiştir. Yoksulluk riski cinsiyete göre dağıldığında, yaşlı erkeklerde bu oranın yüzde 22,3, yaşlı kadınlarda ise yüzde 24,2 olduğu görülmektedir.

Yaşlı Nüfusun İş Gücüne Katılımı

İş gücüne katılma oranı, 2019 yılında 15 yaş ve üzeri için yüzde 53 iken, 2023’te yüzde 53,3 olarak belirlenmiştir. Yaşlı nüfus için bu oran 2019 yılında yüzde 12, 2023’te ise yüzde 12,2 olarak tespit edilmiştir. Cinsiyetler arasında, yaşlı erkeklerde bu oran yüzde 20, yaşlı kadınlarda ise yüzde 6,1 olarak gerçekleşmiştir.

Tarım Sektöründeki Yaşlı Nüfus Oranı Yüksek

2023 yılı itibarıyla, yaşlı nüfus arasında işgücü sektör dağılımı; yüzde 57,7’sinin tarım sektöründe, yüzde 32,1’inin hizmetler, yüzde 7,3’ünün sanayi ve yüzde 2,8’inin inşaat sektöründe yer aldığı gözlemlenmiştir.

Görme ve Duyma Zorluğu Çeken Yaşlılar

İşlevsel zorluklar yaşayan yaşlı bireylerin oranları: görmede zorluk çekenler yüzde 10,1, duymada zorluk çekenler yüzde 10,6, konuşmada zorluk çekenler ise yüzde 2,2 olarak kaydedilmiştir. Aynı şekilde; yürüme, merdiven çıkma veya inmede zorluk çekenlerin oranı yüzde 27,1, bir şeyleri taşımada ya da tutmada zorluk çekenlerin oranı ise yüzde 29,7 olarak belirlenmiştir.

Görmede zorluk çeken yaşlı erkeklerin oranı yüzde 8,4, yaşlı kadınların oranı ise yüzde 11,4’tür. Duymada zorluk çeken yaşlı erkeklerdeki oran yüzde 10, kadınlarda ise yüzde 11’dir.

Yaşlılar İçin En Fazla Ölüm Sebebi: Dolaşım Sistemi Hastalıkları

Yaşlı bireylerin yüzde 40’ının ölüm nedeni dolaşım sistemi hastalıkları iken, ikinci sırada yüzde 16,4 ile solunum sistemi hastalıkları yer almaktadır. İyi huylu ve kötü huylu tümörler ise üçüncü sırada, yüzde 13,9 ile takip etmektedir. Cinsiyetler arasındaki en belirgin fark, ölüm nedenlerinin incelenmesinde ortaya çıkmaktadır.

Günlük Aktivitelerdeki Yeterlilik ve Bireysel Bağımsızlık

Yaşlıların günlük yaşam aktiviteleri; telefon kullanma oranı yüzde 85,7, kendi başına alışveriş yapabilme oranı yüzde 55,1, yemeğini kendi hazırlayabilme oranı yüzde 61,1 olarak belirlenmiştir. Ev temizliği yapabilen yaşlıların oranı yüzde 76,6, çamaşır yıkayabilenlerin oranı yüzde 72,8, yolculuk yapabilenlerin oranı ise yüzde 76,3’tür.

Kendi başlarına banyo yapabilen yaşlı oranı, toplamda yüzde 86,5, kendi başlarına giyinebilme oranı yüzde 89,5 ve kendi başlarına tuvalet işlerini yapabilenlerin oranı yüzde 92,1’dir. 2023 yılı itibarıyla evde bakım desteğine ihtiyacı olan yaşlı oranıysa, genel nüfus içinde yüzde 16,4 olarak belirlenmiştir. Bu oran, yaşlı kadınlar için yüzde 19,6, yaşlı erkekler için ise yüzde 12,3’tür.

Torun Bakımı ve İnternet Kullanımı

Torunlarıyla ilgilenen yaşlı bireylerin oranı yüzde 9,7 olarak verilmiştir. Bu oran yaşlı erkekler için yüzde 8,8, kadınlar için ise yüzde 10,3’tür. İnternet kullanan yaşlı bireyler, 2024 yılında yüzde 46,9 oranına ulaşmıştır. Bu oran erkekler için yüzde 55,3, kadınlar için ise yüzde 39,3 olarak kaydedilmiştir.

“`