Birol BOZKURT
Borsa İstanbul’daki yabancı takas oranı 2 yıl aranın ardından yeniden yüzde 40’ı geçti. 2013-2020 arasındaki 7 yıl boyunca %62 ile %65 arasında zirvede olan borsadaki yabancı takas oranı pandeminin başlaması ve uygulanan ekonomi politikalarıyla birlikte 2023 Haziran ayında %27 seviyesine kadar düştü. Genel seçimlerin ardından yavaş yavaş yükselmeye başlayan yabancı oranı 2024 itibariyle yükselişini hızlandırdı. En son şubat 2022 tarihinde yüzde 40 seviyesinde olan yabancı takas oranı 13 Mayıs itibarıyla yüzde 40,03 seviyesine yükseldi. Yabancı oranındaki artışta QNB Finansbank’ın piyasa değerinin son 1 ayda 27 milyar dolardan 42 milyar dolara çıkmış olmasının da etkili oldu.
Yabancının elindeki hisse 40 milyar TL’ye yaklaştı
Yabancıların elindeki toplam hisse tutarları da 40 milyar liraya yaklaştı. Yurt dışında yerleşik kişiler, 3 Mayıs haftasında net 309,1 milyon dolarlık hisse senedi, 761,1 milyon dolarlık Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS), 52,1 milyon dolarlık Şirket Borçlanma Senedi (ŞBS) aldı. Böylece yurt dışında yerleşiklerin 6 haftadır devam eden DİBS alımları 22 Mart haftasından bu yana 1 milyar 715,8 milyon dolara ulaştı. 2023 genel seçimlerinden bu yana ise yabancıların hisse alışlar 4 milyar dolara yaklaştı. Yurt dışında yerleşik kişilerin, 26 Nisan itibarıyla 37 milyar 717,4 milyon dolar olan hisse senedi stoku, 3 Mayıs’ta 39 milyar 534,8 milyon dolara yükseldi. Aynı dönemde yurt dışında yerleşik kişilerin DİBS stoku 3 milyar 114,6 milyon dolardan 3 milyar 927,3 milyon dolara, ŞBS stokları 158,1 milyon dolardan 211 milyon dolara yükseldi. Böylece, yabancıların DİBS stokları 24 Aralık 2021’den, ŞBS stokları da Ekim 2021’den bu yana en yüksek seviyesine çıktı. Ayrıca, yurt dışında yerleşiklerin geçen haftaki alımları 8 Aralık haftasından bu yana ilk kez yabancı alımlarının haftalık bazda 1 milyar doları aştığına işaret etti.
Türkiye’nin gri liste kararı 28 Haziran’da
Uzmanlar önümüzdeki dönemde borsada yabancı oranının artmasını beklerken, yabancının gelişini hızlandıracak ilk gelişme Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) bünyesinde faaliyet yürüten Mali Eylem Gücü’nün (FATF) haziran ayındaki toplantıda Türkiye’yi gri liste kararı olacak. Uzmanlar gri listeden çıkışın yabancı girişini hızlandıracağını belirtiyor. FATF yetkilileri, gelecek ay yayınlayacakları rapor öncesi Türkiye’ye gelerek yerinde inceleme ve temaslarda bulunmuştu. Türkiye’yi ziyaret eden ekibin hazırlayacağı rapor, 28 Haziran’da ilan edilecek karara temel oluşturacak. Geçtiğimiz günlerde Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Türkiye’nin gri listeden çıkacağı yönünde değerlendirmelerde bulunarak, “Ülkemizi gri listeden çıkarmak için tüm teknik hazırlıkları tamamladık” ifadesini kullanmıştı. FATF ise Şubat ayında yaptığı son değerlendirmede, Türkiye’nin yükümlülüklerini büyük ölçüde yerine getirdiğini ve ileri tespit için yerinde inceleme yapacağını duyurarak gri listeden çıkış yönünde olumlu mesajlar vermişti.
Not artışlarının sürmesi bekleniyor
Yabancıların gelişini destekleyen bir diğer gelişme ise kredi derecelendirme kuruluşlarının not kararları olacak. Kredi derecelendirme kuruluşlarının açıklamaları da yabancıların takibinde olacak. 19 Temmuz’da Moody’s’in 6 Eylül’de Fitch’in, 1 Kasım’da ise S&P’nin Türkiye değerlendirmeleri olacak. Uzmanlar üç derecelendirme kuruluşundan da not artışı bekliyor. Moody’s ocak ayında Türkiye’nin kredi notu görünümünü “durağan”dan “pozitif ”e çıkarırken, Fitch Ratings ve S&P ise Türkiye’nin kredi notunu “B”den “B+”ya yükseltirken, not görünümünü “durağan”dan “pozitif ”e çevirmişti.
‘2023 seçimlerden sonra hisseye 3,8 milyar dolarlık giriş oldu’
Marbaş Menkul Değerler Genel Müdür Yardımcısı Soner Kuru: Aslında hikaye ekonomideki reel faiz seviyesinin 2018 yılından itibaren düşürülmesi neticesinde kurda ve enflasyonda istikrarın bozulmasıyla başladı, sonrasında 2021 Ekim ayından itibaren uygulanmaya başlayan Türkiye Ekonomi Modeli ile yabancı çıkışının zirveye çıktığını gördük. 2023 genel seçimlerin ardından başlayan ekonomi politikalarında değişim ve faiz artış süreciyle birlikte yabancının TL varlıklara yeniden ilgi göstermeye başladığını görüyoruz, ancak bu ilgiyi değerlendirecek olursak “temkinli ilgi” olarak nitelendirebiliriz.
Rakamlara gelecek olursak 2023 genel seçimlerden bu yana hisse senedi piyasasına net giriş 3,8 milyar dolar oldu, bu rakamın 800 milyon doları 2024 başından nisan sonuna kadar olan dönemi kapsıyor. Sabit getirili menkul kıymetlere ise 2023 genel seçimlerden bu yana 6,6 milyar dolar geldi, bu rakamın 2,3 milyar doları 2024 yılı başından nisan sonuna kadar olan dönemi kapsıyor. Yabancının gelişindeki en önemli unsur artan faizler neticesinde kur riskinin hafiflemesi. İçeri gelirken dövizini satıp TL ile yatırım yapan yatırımcı lira bazında %X kazanç sağlarken çıkmak istediğinde kur %X+1 yükselmişse zarar etmiş oluyor, zaten kendilerine göre artan riskler bir yana dursun kurda oluşan yukarı hareket son 5 – 6 senedir yabancıyı bezdiren en önemli parametreydi.
Şu anda birçok yabancı kurum dolar-TL paritesinde enflasyondan daha fazla yükseliş öngörmüyor, diğer taraftan faiz tarafında ciddi bir reel getiri söz konusu, siyasi ve jeopolitik riskler tarafında ise ılımlı bir politika izleniyor, batı ile dikleşmemeye özen gösteriliyor. En son İsveç’in Nato’ya kabulüne izin verilmesi ve sonrasında F-16 satışına ilişkin ABD kongresinden onay çıkması bu süreç açısından olumlu gelişmeler oldu.
Şimdi önümüzde haziran ayında gri listeden çıkış konusu var, burası yabancı girişini destekleyecek. Sonrasında 19 Temmuz’da Moody’s’in Türkiye Not değerlendirmesi var, not artışı bekliyoruz. Sonrasında sırasıyla 6 Eylül ve 1 Kasım’da Fitch ve S&P’nin Türkiye değerlendirmeleri olacak, bu iki kurumdan da not artışı bekliyoruz. Yılın ikinci yarısında enflasyonla mücadele derinleşecek, talep zayıflayacak bu şirket karlılıklarını olumsuz etkileyecek ancak yabancı girişinin yukarıda saydığımız parametrelerle artarak devam etmesini bekliyoruz.
Yabancı oranı artan ve azalan hisse senetleri
ş Yatırım tarafından hazırlanan son raporu yabancıların en aldığı ve sattığı hisseleri ortaya koydu. Rapora göre Batı Ege Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı’nda yabancılar 10 gündür alış pozisyonunda. Yabancılar 8 gündür Gedik Yatırım Menkul Değerler ve Türkiye Sigorta şirketlerinde alım yaparken, Ag Anadolu Grubu Holding Anonim Şirketi ve Avrasya Gayrimenkul Yatırım Ortaklığında ise 7 gündür hisse alımı yapıyor. Bunun yanı sıra son günlerde yabancı yatırımcı ilgisinin sürekli azaldığı bazı hisseler dikkat çekiyor. Yabancı oranının sürekli düştüğü hisselerin başında 10 gündür yabancı oranı düşen Investco Holding ve Mia Teknoloji gelirken, Arena Bilgisayar’da 7 gündür, Akdeniz Yatirim Holding ve Astor Enerji’den de 5 gündür yabancı çıkışı yaşanıyor.
Türkiye’nin 5 yıllık CDS’i 275 baz puana geriledi
Mayıs 2023’te 700 baz puan olan Türkiye’nin 5 yıllık kredi risk priminde (CDS) düşüş sürüyor. 275 baz puana gerileyen CDS’lerde düşüşün sürmesi halinde yabancı yatırımcı oranının daha da artması bekleniyor. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK) 3 Mayıs’ta yayımladığı Toplantı Özeti’nde ise, küresel risk iştahındaki zayıflamaya karşın, Türkiye’nin 5 yıllık kredi risk priminin Mart ayı PPK kararı sonrası benzer gelişmekte olan ülke CDS primlerinden belirgin derecede olumlu ayrışarak 24 Nisan 2024 itibarıyla 310 baz puan seviyesine gerilediğini kaydetmişti. Uzmanlar, Türkiye’nin CDS’inde devam eden gerilemeyle uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının da Türkiye’nin kredi notunda artış ve kredi notu görünümünde de olumlu değişiklikler yaptığını vurgulayarak, bunun da yatırımcıların Türkiye ekonomisine artan güveni ortaya koyduğunu söylüyor.
